Jaarverslag 2020
Jaarverslag
Kazerne Dossin herdacht de deportatie en de uitroeiing van de Joodse en ‘Roma’-gemeenschappen uit Nord-Pas-de-Calais, Frankrijk. De datum verwijst naar de deportatie van 352 ‘Roma’ die op 15 januari 1944 met konvooi Z vanuit het verzamelkamp Mechelen naar Auschwitz-Birkenau zijn weggevoerd.
Kazerne Dossin organiseerde in samenwerking met Harper Collins Holland een thema-avond over de kindertransporten. Holocaust-overlevende en ondergedoken kind Henri Roanne-Rosenblatt ging in gesprek met Meg Waite Clayton, auteur van het boek De laatste trein naar vrijheid.
Aan de vooravond van de Internationale Herdenkingsdag van de Holocaust heropende een deel van de originele Dossinkazerne voor het publiek als serene gedenkplek. De ceremonie werd bijgewoond door minister-president Jan Jambon. Het Memoriaal is vrij toegankelijk voor alle bezoekers en biedt een waardevolle aanvulling op het museumbezoek.
Op de Internationale Herdenkingsdag van de Holocaust werd naast Kazerne Dossin een heel bijzondere boom geplant. De Anne Frankboom is een afstammeling van de witte paardenkastanje die in de tuin van het beroemde Achterhuis stond. Hij staat symbool voor leven, vergankelijkheid en vrijheid. De boom werd geplant door de leerlingen van het zesde leerjaar van Basisschool De Knikkerbaan uit Berchem.
Fotografe Hilde Braet bracht twee verhalen in beeld, van Charlotte en van Esra. Ze verschillen in tijd en ruimte, maar hebben veel gemeen. Het zijn verhalen over de vernietigende kracht van permanent op de vlucht te zijn. Charlotte Klipstein, thans een 95-jarige dame, immigreerde net voor WO II naar België. Om aan de deportatie naar Auschwitz te ontsnappen, moest zij verschillende keren onderduiken. Esra vluchtte uit Afghanistan om, na veel omwegen, terecht te komen in een opvangcentrum van het Rode Kruis. Samen met vele anderen wacht zij daar op het resultaat van de procedure. Ieder gesprek eindigt er met de vraag: “Wat betekent geluk voor jou?”.
Lees meer
Flor Peeters overleefde 40 maanden in het concentratiekamp Sachsenhausen en maakte de Dodenmars mee, een wraakroepende helletocht in de apocalyptische laatste dagen van de oorlog. Na zijn thuiskomst schreef hij zijn ervaringen neer in een dagboek. Mijn triomf van de wil werd op 28 januari voorgesteld in Kazerne Dossin.
Onder leiding van Frédéric Crahay en Johan Puttemans van de Stichting Auschwitz voegden historici van diverse onderzoeksinstellingen in het boek Auschwitz bevrijd nieuwe informatie toe aan onze kennis over een van de zwartste bladzijden van onze geschiedenis.
Het interactieve gezinsparcours in Kazerne Dossin stuurde kinderen samen met hun (groot)ouders op pad in het museum om samen ‘Het verhaal van Simon’ te ontdekken. In een speurtocht met kistjes en sleutels kwamen ze alles te weten over Simon, een jongetje dat wist te ontsnappen.
Isabelle Hupert, Robert De Niro, Emmanuel Macron: er zijn weinig beroemdheden die nog niet door sterfotograaf Denis Rouvre werden geportretteerd. Deze drievoudig World Press Photo Award Winnaar is vermaard voor zijn portretten van al wat glittert, blinkt en gonst. Het contrast met zijn fotoproject Unsung Heroes kon niet groter zijn. Een jaar lang trok de fotograaf de wereld rond op zoek naar onzichtbare heldinnen. In totaal maakte Rouvre 60 portretten in evenveel projecten van Dokters van de Wereld. Unsung Heroes werd een ode aan taaie vrouwen die in de luwte een dagelijkse strijd voeren voor meer rechtvaardigheid, meer gelijkheid, meer waardigheid. Deze vrouwen kregen via de foto’s van Rouvre een gezicht en een stem.
De looptijd van deze expo werd eveneens verlengd omwille van COVID-19.
Lees meer
Kazerne Dossin lanceerde twee nieuwe stadwandelingen in Mechelen. De Mensenrechtenwandeling licht enkele bijzondere stukjes geschiedenis van Mechelen uit aan de hand van artikels uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Sporen van de Dossinkazerne voert je langs 11 plaatsen die iets te maken hebben met het verzamelkamp. Deze wandelingen zijn beschikbaar via de gratis app IZI Travel. Startpunt is steeds Kazerne Dossin.
Gedurende de hele zomervakantie gaf Kazerne Dossin leerkrachten de kans om op donderdag gratis het museum te bezoeken. Samen met één andere persoon konden zij de expo’s en het bijbehorend aanbod voor scholen ontdekken.
In het kader van de actie Schatten van Vlieg (Uit In Vlaanderen) gingen kinderen in de zomervakantie op luisterzoektocht in het Memoriaal van Kazerne Dossin. De opdracht was een verstopte schatkist vinden met de hulp van het personage Simon Gronowski, een jongetje van 11 jaar die de geluiden van het grote gebouw heel goed kent… Door zijn spoor te volgen, kwamen kinderen meer te weten over deze plek.
Kazerne Dossin zette op 13 en 27 augustus de deuren open tot ’s avonds 22u. Voor de helft van de prijs kon het publiek in alle rust drie expo’s bezoeken: de permanente tentoonstelling, de tijdelijke expo Auschwitz.camp en de gastexpo Unsung Heroes.
Beelden van prikkeldraad, mishandeling en massamoord hebben van Auschwitz het symbool voor de Holocaust gemaakt. Maar achter de horror gaat een gelaagd verhaal schuil. Hoe werd een gevangenis voor dwangarbeiders een vernietigingskamp met moordcentra? Hoe leidde een mix van kolonialisme, raciaal gedachtegoed en vernietigingspolitiek tot een van de meest beruchte episodes uit de recente geschiedenis? Beelden, kaarten en objecten tonen dat Interessengebiet Auschwitz meer was dan een kamp. Het was een nazi-imperium in volle opbouw.
Wegens COVID-19 en de interesse van het publiek verlengde Kazerne Dossin de looptijd van deze tentoonstelling tot en met 6 september 2020. Het tentoonstellingsproject is beschikbaar als reizende tentoonstelling en wordt permanent geborgen en ontsloten via de website auschwitz.camp.
Lees meerTijdens de 32ste editie van Open Monumentendag stond het thema educatie centraal. Bezoekers konden het museum gratis bezoeken en de nieuwe wandelingen (zie 1 juni) werden op deze dag gepromoot.
In 2020 identificeerde en ontving Kazerne Dossin 281 nieuwe portretten van vanuit Mechelen gedeporteerde Holocaustslachtoffers. Op 26 november werden deze foto’s toegevoegd aan de gedenkmuur in het museum. De portrettenceremonie vond voor de eerste keer digitaal plaats.
Lees meer
In de donkerdere dagen van het jaar deed Kazerne Dossin mee met de solidariteitsactie #zorgvoorlicht. Op het plein achter het museum werd een bijzondere vuurboom geïnstalleerd: een gestileerde, stalen constructie van 7 meter hoog. Elke avond brandde het licht van de boom tussen 18u en 22u. Onder de boom stond een uitnodigende vierkanten bank. Iedereen was welkom in bubbel of met knuffelcontact om te komen reflecteren over de voorbije periode.
Op 10 december 2020 werd een nieuwe structurele samenwerking tussen de Minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Hervormingen Annelies Verlinden, Kazerne Dossin en de Geïntegreerde Politie ondertekend. Het doel van deze structurele samenwerking is het creëren van impact in de samenleving en meerwaarde voor beide organisaties. Het delen van kennis en expertise en het respect voor elkaars bedrijfscultuur staan hierbij centraal.
In 2020 gaven de medewerkers lezingen, lessen en vormingen over uiteenlopende thema’s aan groepen studenten, leerlingen, professionals en socio-culturele verenigingen.
2020 werd ook voor de gidsenwerking een atypisch jaar. Het startte zoals anders: talloze groepen werden ontvangen en rondgeleid door gemotiveerde en deskundige gidsen. Zoals steeds deden zij dat met ondersteuning van het gidsenbegeleidingsteam. Dit team volgt op regelmatige basis rondleidingen, actualiseert het competentieprofiel voor de gids, organiseert groeigesprekken, informeert hen via het gidsenplatform en nieuwsbrieven en organiseert bijeenkomsten. Het competentieprofiel voor twee van de rondleidingen (Workshop van Simon en Instapsessie) werd begin 2020 nog geüpdatet.
Op 12 maart kwam er bruusk verandering in de gidsenwerking. De deur van het museum ging op slot. Tijdens de eerste versoepelingen in de zomer van 2020 werden enkele gidsbeurten geboekt, maar het aantal is verwaarloosbaar. De gidsenwerking stond voor de rest van 2020 op pauze.
Het gidsenbegeleidingsteam hield contact met de groep gidsen via mail. Eén keer was er een bijeenkomst, begin juli. Op die dag werden de nieuwe directeur, Tomas Baum, en de nieuwe coördinator van de gidsenwerking, Céline Joris, voorgesteld.
Er vond wel nog een digitale opleidingssessie plaats ter voorbereiding van de tentoonstelling #FakeImages. De gidsen werden eveneens opgeleid om rond te leiden in het Memoriaal. Teams Collectie & Onderzoek en Publiek & Educatie stelden een syllabus (in Frans en in Nederlands) ter beschikking van de gidsen. Hier een reactie van een van de gidsen:
Wij staan te popelen om terug te kunnen gidsen. Het enige wat we daarvoor nodig hebben, zijn bezoekers. Want gidsen is als fietsen. Dat verleert men niet…!
Ondanks de sluiting van het museum en de verschillende uitdagingen waarmee de HPM-opleiding werd geconfronteerd, is het toch gelukt om de sessies veilig te laten plaatsvinden. In het eerste semester gingen 18 sessies door, in het tweede semester 22. Zowel aspiranten, als leden van de Federale en Lokale Politie werden bereikt, zowel in het Frans als in het Nederlands. In totaal ging het om 530 deelnemers.
Begin december werd in aanwezigheid van Minister van Binnenlandse Zaken mevrouw Annelies Verlinden de samenwerking tussen Kazerne Dossin en Politie bestendigd voor de toekomst.
Lees meer
Het RETHINK-project ontwikkelde zich verder in 2020 met als doel tolerantie en respect voor diversiteit te bevorderen. Samen met 7 internationale partners die dit ambitieuze project rond herinneringseducatie dragen, zette Kazerne Dossin in op het creëren van inzicht in de Europese geschiedenis.
Kazerne Dossin ontwierp twee educatieve modules voor het RETHINK E-Learning Platform. Een eerste module heeft als focus propaganda. De tweede module behandelt herinneringseducatie.
Kazerne Dossin trof alle voorbereidingen voor de realisatie van een eindconferentie. Deze was gepland in november in het Vlaams Parlement te Brussel, maar kon door de COVID-19-pandemie fysiek niet plaatsvinden. Het hele project werd daarom verlengd tot eind maart 2021.
Lees meer
Het wij-zij-project ontstond vanuit de wil om een netwerk en hub te creëren rond het thema polarisatie. Kazerne Dossin bracht daartoe in 2018 een heterogene groep van organisaties samen die zich verenigd voelden in hun nood én hun vraag om een duurzaam antwoord te formuleren op polarisatie, controverse en conflict.
De voornaamste doelstellingen van het netwerk zijn enerzijds interne expertise opbouwen en uitwisselen, en anderzijds tools en strategieën verspreiden die professioneel houvast kunnen bieden. Het netwerk richt zich daarbij in eerste plaats op doelgroepen met een potentieel multiplicatoreffect: onderwijs, overheid, politie, welzijn en het maatschappelijk middenveld.
In 2020 kon het netwerk met behulp van eigen middelen het project verder stroomlijnen. Het online kennisplatform wij-zij.be werd verder uitgebouwd met items rond onderzoek, beste praktijken en ervaringen. De vormingswerking van het project werd door de coronacrisis helaas ernstig verstoord. Toch konden er in 2020 in totaal 20 vormingen voor 468 professionals worden georganiseerd.
Lees meer
De opleiding Polarisatie: een bedreiging of een buitenkans voor de politie? heeft in 2020 de vlotte transitie gemaakt van een live-gebeuren naar een online event. De vertaling van de eendaagse trainingssessie naar de virtuele wereld verliep vlot dankzij de flexibiliteit en de tijdsinvestering van het team. Ondanks de uitdagingen die 2020 bood, vonden er in het 2de semester van 2020 meer sessies plaats dan in dezelfde periode in 2019. Door in te zetten op een digitale vertaling van het aanbod werden in 2020 227 deelnemers bereikt. Dat ligt in de lijn met het bereik in 2019.
Kazerne Dossin en Mediawijs ontwikkelden samen materiaal om mediawijsheid bij jongeren te stimuleren. Onder de naam What’s New? werkte het team Publiek & Educatie aan een rondleiding rond propaganda vroeger en nu en aan een workshop die jongeren tools moet bieden om weerbaarder te zijn tegen complottheorieën. De workshop en het materiaal werden getest door leerkrachten op de online Nieuws in de Klas-dagen, die plaatsvonden van 29 september tot en met 2 oktober.
Op die dagen werd duidelijk dat de drager beter werd aangepast van een rondleiding naar een app, die zowel individueel als in groep kan gebruikt worden. Hiermee werd ingespeeld op de actuele noden (COVID-19) en op de interesses van de jongeren (app).
Met dank aan de Koning Boudewijn Stichting.
Lees meerIn 2020 finaliseerde het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie een nieuwe website. Het resultaat mag gezien worden. Naast een nieuwe huisstijl werd een animatiefilmpje gelanceerd waarin het doel van herinneringseducatie wordt verduidelijkt voor leerkrachten.
De samenwerking met het Archief voor Onderwijs voor de ontwikkeling van een projectwebsite liep verder. Samen met FARO werd gewerkt aan de realisatie van een ‘tegel’ herinneringseducatie, op de website van KlasCement. Hier kunnen leerkrachten binnenkort inspiratie vinden om in de klas aan de slag te gaan rond allerlei thema’s gelinkt aan herinneringseducatie.
Aan Franstalige zijde zetelt Kazerne Dossin in de Conseil de la Transmission de la Mémoire de la Fédération Wallonie-Bruxelles.
Lees meer
2020 werd goed ingezet met twee boekvoorstellingen. COVID-19 stak stokken in de wielen voor drie andere voorstellingen. Het aanbod in de shop werd grondig bekeken en gedeeltelijk vernieuwd. Net zoals bij de vorige tijdelijke tentoonstellingen werd ook voor Unsung Heroes een aangepast aanbod gecreëerd.
Na het succesvolle jaar 2019 stonden heel wat evenementen met zaalverhuur op de planning. Door COVID-19 werden de meeste reservaties geannuleerd.
Lees meerDe Nederlandse familie van Velzen-Viskoper woont vanaf 1927 in Antwerpen. Moeder Rebecca en jongste zoon Raphael worden in september 1942 met transport X gedeporteerd en in Birkenau vermoord. Vader Barend en oudste zonen Louis, Benjamin en Salomon worden vastgehouden in een dwangarbeiderskamp in Noord-Frankrijk en in oktober eveneens naar Auschwitz gevoerd. Enkel Benjamin overleeft. In 2020 schenkt zijn dochter Cicilia originele documenten over de familie aan Kazerne Dossin.
Lees meer
Eind 1942 of begin 1943 vluchten Gittel Eisner en haar tweede echtgenoot Josef Reiter vanuit Nederland naar België. Ze vestigen zich in Brussel onder de valse naam Dierckx, maar worden opgepakt en op 31 juli 1943 met transport XXI naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Geen van beiden overleeft. Gittels dochter Deborah Cohn, tijdens de oorlog ondergedoken in de Nederlandse provincie Friesland, schenkt in 2020 digitale kopieën van twee familiefoto’s aan Kazerne Dossin.
Lees meer
Het gezin Aronsfrau-Hollander uit Brussel duikt tijdens de oorlog onder met hulp van hun goede vriendin Simone alias Monique Goossens-Magnée. In 1943 wordt de familie verklikt. Zonen Norbert en Siegbert ontsnappen tijdens de arrestatie via het dak en overleven dankzij Simone de oorlog. Moeder Eva wordt doodgeschoten wanneer ze uit transport XX springt. Vader Leon en dochter Leonore worden met transport XXI weggevoerd en vermoord. In 2020 schenkt Mathieu Magnée, kleinzoon van Simone, 76 originele documenten en foto’s van de familie Aronsfrau-Hollander aan Kazerne Dossin.
Lees meer
De familie Figowitz-Hoch vlucht na Kristallnacht naar Antwerpen. In de zomer van 1942 wordt vader Hermann als dwangarbeider naar Noord-Frankrijk gestuurd en vervolgens met transport XVII gedeporteerd. Moeder Etta en kinderen Anna en Manfred worden met transport VI weggevoerd. Enkel oudste zoon Ignaz, gedeporteerd met transport XIII, overleeft de kampen. In 1947 migreert hij naar de Verenigde Staten waar hij een gezin sticht. In 2020 doneert zijn dochter Carole Kaufman in naam van de hele familie kopieën van 16 familiefoto’s aan Kazerne Dossin.
Lees meer
In juni 2020 interviewt Kazerne Dossin via digitale weg Lucy Mandelbaum-Lipiner. Lucy is geboren in Polen en vlucht na de Nazi-invasie samen met haar ouders en oudere zus naar Russisch gebied. Zij overleven in Siberië en Tajikistan de oorlog, waarna ze in een Duits displaced persons kamp terechtkomen. Lucy en haar zus worden in 1947-1948 gehuisvest in een weeshuis in Antwerpen, waarna het gezin naar de Verenigde Staten migreert.
Lees meer
Natan Rozenblum volgt zijn geliefde Curtla Suknik in 1930 vanuit Polen naar België, waar ze in 1931 trouwen. Tijdens de bezetting sluit Natan zich aan bij meerdere verzetsbewegingen, waaronder het Joods Verdedigingscomité. Hij wordt opgepakt en met transport XXIV naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. In maart 1945 komt hij in Buchenwald om. Curtla en zoontje Charles overleven de oorlog in de onderduik. In 2020 schenkt David Rozenblum, zoon van Charles, digitale kopieën van 152 stukken aan Kazerne Dossin.
Lees meer
Herta Frucht komt uit een groot gezin en volgt les aan de Stedelijke Lagere School in Antwerpen, waar ze bevriend raakt met Maria De Roy. Beide meisjes komen uit minder welgestelde families en brengen hun zomers door in de Diesterweg kinderkolonie in Heide-Kalmthout. Wanneer Herta in 1943 met transport XXI gedeporteerd wordt en omkomt, bewaart Maria haar leven lang twee foto’s van het vriendinnetje uit haar jeugd. In 2020 schenkt Maria’s zoon Luc Boeva de originelen aan Kazerne Dossin.
Lees meer
Anna Lambrechts werkt vlak voor en tijdens de oorlog als gouvernante voor weduwnaar Jacques Ehrenfeld en diens zoontjes Sylvain en Marcel. Wanneer de familie Ehrenfeld in 1943 gedeporteerd wordt, bewaart Anna haar leven lang enkele foto’s van het gezin. In 2020 helpt Kazerne Dossin Guy Bosmans, zoon van Anna, en zijn buurman en onderzoeker Peter Van Hoecke met de identificatie van Jacques en de andere familieleden. Guy en Peter schenken daarop een digitale kopie van de stukken aan Kazerne Dossin.
Lees meer
Gdalja Dutkiewicz en Laja Wagner migreren in 1921 via Parijs naar Brussel. Daar worden hun drie kinderen geboren. Tijdens de oorlog neemt Laja, sinds 1939 weduwe, de valse identiteit van Jeanne Dandoitt aan. Ze wordt toch opgepakt, met transport XXIV in 1944 gedeporteerd en vermoord. Haar oudste kinderen Raphael en Pauline komen om na deportatie met transport I. Enkel jongste zoon Joseph, ondergedoken in de regio Leuven, overleeft. Zijn zoon Patrick Dutkiewicz schenkt in 2020 een kopie van Laja’s trouwfoto en valse identiteitskaart aan Kazerne Dossin.
Lees meer
In 2020 werden 10 collecties toegevoegd aan de beeldbank. Het betrof allemaal recente schenkingen van onderzoekers en familieleden van gedeporteerden. De collecties omvatten gezamenlijk 990 scans van bijna 300 stukken, waaronder objecten, documenten, foto’s en getuigenissen. Het aantal beschikbare beelden liep zo eind 2020 op tot 1.022.762. Daarnaast steeg het aantal digitale gebruikers van de beeldbank. In 2020 maakten 12.129 unieke personen gebruik van de website. Bovendien sloten Kazerne Dossin en het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) in 2020 een gebruiksovereenkomst af. Vanaf november 2020 is de beeldbank daardoor ook toegankelijk in de leeszaal van het USHMM in Washington DC.
Ondanks de coronacrisis zette Kazerne Dossin in 2020 haar digitaliseringsproject verder. In augustus startte binnen het artikel 60-statuut een nieuwe medewerker. Samen met de vrijwilligers scande hij de interviewdossiers aangelegd door Johannes Blum. Deze onderzoeker interviewde sinds 1994 meer dan 1.200 overlevenden. Kazerne Dossin werkte in 2020 voor de ontsluiting van deze interviewcollectie samen met de Stichting Auschwitz: Kazerne Dossin scande de documenten, de Stichting liet de opnames omzetten naar een bruikbaar formaat. Aan het einde van het project beschikten beide organisaties zo over een volledige kopie van het archief Johannes Blum. Medewerker digitalisering Gunter Vandeplas scande in 2020 333 bijkomende dossiers (18.221 scans) van de Vreemdelingenpolitie, bewaard in het Algemeen Rijksarchief.
Het FelixArchief werkt aan een namenmonument voor de Antwerpse oorlogsslachtoffers. Kazerne Dossin leverde lijsten van Joodse gedeporteerden en assisteerde het FelixArchief in zijn onderzoek. Het team werkte ook mee aan A World of Diamond: een project van het AMSAB over de uitwisseling en verbinding van data over (gedeporteerde) Joodse diamantairs. De samenwerking met Cinematek werd in 2020 eveneens verder gezet. Kazerne Dossin droeg de rushes en opnames voor de reeks De Laatste Getuigen van Luckas Vander Taelen over en maakte zelf een digitale kopie toegankelijk in de leeszaal. Ten slotte startten Kazerne Dossin en het Museum aan de Stroom (MAS) een samenwerking. In 2021 organiseren beide musea samen collectieverwervingsdagen om documenten en voorwerpen over de Tweede Wereldoorlog in privébezit te documenteren. Conservator Veerle Vanden Daelen werkte in 2020 al mee aan een filmpje over deze registratiedagen (mas.be/nl/oproepWOII). Dr. Laurence Schram en Dorien Styven werden in 2020 lid van het Jews saving Jews Forum van de Bar Ilan University in Israël.
Kazerne Dossin is een actieve consortiumpartner in de European Holocaust Research Infrastructure (EHRI). EHRI is momenteel actief in twee projecten. Enerzijds is er het EHRI Preparatory Phase-project dat eind 2019 startte en EHRI voorbereidt om een stabiele, permanente organisatie te worden tegen 2025. De kick-off meeting voor dit project vond plaats in München van 11 tot en met 13 februari 2020. Anderzijds is er het EHRI-3-project dat in september 2020 van start ging met een digitale kick-off. EHRI-3 verdiept en ontwikkelt alle activiteiten verder die EHRI sinds 2010 opstartte. Dit project loopt tot 2024. Kazerne Dossin coördineert hierin de inhoud van het EHRI Portal (portal.ehri-project.eu).
Lees meer
Wegens de pandemie vonden alle IHRA-vergaderingen in 2020 digitaal plaats. Veerle Vanden Daelen nam actief deel aan de Academic Working Group en het Committee on Holocaust, Genocide and Crimes against Humanity tijdens beide plenaire zittingen (29 juni-2 juli en 16-19 november) onder het Duitse IHRA-voorzitterschap. Als deputy coordinator van het IHRA Monitoring Access to Archives Project presenteerde zij tevens op een virtuele rondetafel over dit onderwerp voor hoofden van Europese nationale archieven op 22 oktober 2020. Kazerne Dossins project #FakeImages werd in 2020 gehonoreerd met IHRA-funding.
Lees meerKazerne Dossin is sinds 2016 lid van het DARIAH-netwerk (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities) en is medeoprichter van de werkgroep Sustainable Publishing of Metadata. In die functie neemt Kazerne Dossin deel aan de jaarlijkse vergadering die in 2020 digitaal werd georganiseerd. Op 25 november stelde de werkgroep aan meer dan 40 geïnteresseerden zijn werking voor. De nadruk van de bijeenkomst lag op het Social Sciences and Digital Humanities Archive-project (SODHA). Nog in november lanceerde de werkgroep zijn hypothesesblog met bijdragen die de samenwerking tussen onderzoekers, archivarissen en digital humanities experten moeten bevorderen.
Lees meerJaarlijks komen archivarissen en onderzoekers verbonden aan kampmemorialen en Holocaustinstellingen van over de hele wereld samen tijdens de Datenbanktagung. Gedurende drie dagen presenteren zij aan elkaar hun projecten over dataverwerking, -ontsluiting en -presentatie, en wisselen zij ideeën uit. In 2020 was Kazerne Dossin de gastinstelling voor deze bijeenkomst, maar vanwege de pandemie vond de bijeenkomst op 4 november digitaal plaats. 31 collega’s volgden een verkort programma met presentaties over projecten van het NIOD, het POLIN museum, EHRI en IHRA. Kazerne Dossin is in 2021 opnieuw organisator voor de Datenbanktagung en hoopt de collega’s komend jaar in persoon in Mechelen te mogen verwelkomen.
In april 2020 zond Canvas de eerste aflevering van Kinderen van de Holocaust uit. Overlevenden en hun nabestaanden schetsen in 7 afleveringen de impact van de Tweede Wereldoorlog op hun Joodse families. Kazerne Dossin leverde in 2019 inhoudelijke input voor de reeks. Begin 2020 was Kazerne Dossin het klankbord voor de eerste versies van de afleveringen. Het team leverde feedback op de opbouw, de inhoud en het contextualiseren van de getuigenissen. De experten die aan het woord komen zijn Laurence Schram (historica, Kazerne Dossin), Mary Fulbrook (historica, University College Londen), Ine Van Linthout (professor toegepaste taalkunde VUB), Christophe Busch (criminoloog, voormalig directeur Kazerne Dossin), Herman Van Goethem (jurist/historicus, Universiteit Antwerpen, voormalig directeur Kazerne Dossin), Ugur Üngör (socioloog/historicus, NIOD) en Frank Seberechts (historicus). Na de uitzending van de reeks ontving Kazerne Dossin een kopie van alle afleveringen, de rushes van de opnames en hun transcripties. Het archief van Kinderen van de Holocaust wordt zo toegankelijk voor onderzoek.
Op 26 november organiseerde Kazerne Dossin de jaarlijkse portrettenceremonie. Traditioneel verzamelen nabestaanden van over de hele wereld zich in het museum om de ceremonie bij te wonen: de recent gevonden foto’s van gedeporteerden worden er getoond en de namen van deze gedeporteerden worden voorgelezen. In 2020 gooide de pandemie roet in het eten. Kazerne Dossin ging daarom digitaal en zond de plechtigheid uit via haar website. Centraal in de herdenking stond het verhaal van de Antwerpse familie Ehrenfeld, waarvan niemand de oorlog overleefde. Oscar Bohnen en Bart Vanistendael ondersteunden de bijdragen van directeur Tomas Baum, conservator Veerle Vanden Daelen en vrijwilliger Reinier Heinsman muzikaal. Archivaris Dorien Styven las de namen voor van de 281 nieuwe portretten die aan de gedenkmuur toegevoegd werden. Het camerawerk werd verzorgd door Jess De Gruyter. De plechtigheid werd 1.321 keer bekeken.
Lees meer
Op 27 januari 2020 opende het vernieuwde Memoriaal de deuren. Dit project zou niet mogelijk
geweest zijn zonder de bijzondere toewijding van de heer Georges Ingber, wiens nagedachtenis we koesteren. Het Memoriaal is een plaats voor herinnering aan de meer dan 25.500 Joodse en ‘Roma’ slachtoffers van de Holocaust die vanuit Mechelen werden gedeporteerd. Designer Antoine Goldschmidt gaf het vernieuwde Memoriaal een andere invalshoek dan het museum, in samenwerking met het team Collecties & Onderzoek. Het Memoriaal biedt ook een unieke bezinningsruimte aan de families en dierbaren.
Van juni tot september 1942 deporteerde de bezetter 2.252 Joodse mannen uit België naar werkkampen van Organisation Todt (OT) in Noord-Frankrijk. In het Left Behind-project onderzoekt Kazerne Dossin de impact van die verplichte tewerkstelling op de overlevingskansen van de gezinnen van de arbeiders uit Antwerpen. Dankzij de gulle steun van Howard en Gaby Morris slaagde Kazerne Dossin er in 2020 in om een database uit te bouwen met 1.400 familieleden van 602 Antwerps-Joodse OT-arbeiders. Hun verblijfplaats en hun lot werd in kaart gebracht. Daarnaast werd ook de communicatie tussen de families en de mannen in de kampen onderzocht. Zowel een wetenschappelijk artikel over de onderzoeksresultaten als een visualiserende website voor het brede publiek worden in 2022 verwacht.
Medewerkers van Kazerne Dossin zijn actief lid van meerdere advies- en expertencommissies, voeren origineel academisch onderzoek uit en presenteren dit naast publicaties op conferenties en colloquia.
Met 143.555 unieke bezoekers kende kazernedossin.eu een afname van 11% in vergelijking met 2019. Dat is waarschijnlijk te wijten aan de coronacrisis en de verplichte sluiting gedurende de periode maart-juli en november-december. Via sociale media wist Kazerne Dossin de mensen toch ook thuis te bereiken: met 136 posts bereikten we 271.569 mensen en kregen we bijna 16% meer volgers dan in 2019. Ook de Instagramaccount kende een mooie groei.
Op 8 oktober 2020 lanceerde Kazerne Dossin de website auschwitz.camp, gecreëerd voor de reizende tijdelijke tentoonstelling Auschwitz.camp. Naast heel wat media-aandacht genereerde dit ook een mooi aantal bezoekers: tussen 8 oktober en 31 december 2020 bezochten 1.396 mensen de nieuwe website.
Kazerne Dossin kwam 868 keer aan bod in de pers. Dat is 40,4 % meer dan in 2019. 59,4 % van de artikels verscheen online, 30,4% in kranten en magazines en 10,1 % van de media-aandacht kreeg Kazerne Dossin op radio en televisie. Het grootste deel van de artikels besteedde aandacht aan de tijdelijke tentoonstellingen Unsung Heroes en Auschwitz.camp, het vernieuwde Memoriaal, de onenigheid over de maatschappelijke opdracht en de werking van Kazerne Dossin en de aanstelling van Tomas Baum als nieuwe directeur.
Heel indrukwekkend! We zijn in Auschwitz geweest , maar in dit museum krijgen de slachtoffers een gezicht en dat raakt je weer heel anders! Heel goed opgezet van begin tot einde.Karin
Iedereen zou dit moeten bezoeken. Hier word je stil van. Interactief en daardoor kan je zelf bepalen hoeveel tijd je hier wil besteden.Peter Reis
In de 2de wereldoorlog verzamel- en vertrekpunt van 26.000 joden per trein naar Auschwitz. Holocaust en mensenrechten voeren de boventoon in dit museum. Iedereen moet dit gezien hebben!Jobertholet
Het zijn voornamelijk de persoonlijke verhalen die raken en blijven 'plakken'. En dan de muur met ca. 25.500 foto's ... (stilte).Guy
Een zeer bijzondere plaats, een heel goed opgebouwde tentoonstelling, ik was er de tijd letterlijk uit het oog verloren... voor ik het wist was ik 4 uur binnen. Een echte aanrader!Karel
Onafhankelijk van de COVID-19-pandemie was 2020 ook een bewogen jaar op vlak van personeelsverloop. Kazerne Dossin verwelkomde een nieuwe directeur, een nieuwe verantwoordelijke voor de dienst Publiek & Educatie en nieuwe medewerkers voor de teams communicatie en publiek. De onthaalploeg breidde uit door de komst van vier jobstudenten die werden ingezet tijdens het weekend en sporadisch tijdens de week. Hierdoor hadden de onthaalmedewerkers een lichter weekendwerkregime.
Kazerne Dossin investeerde verder in de professionalisering van haar team door collectieve en individuele opleidingen aan te bieden. Door de gezondheidscrisis was het slechts mogelijk om één collectieve opleiding over communicatie online te voorzien in 2020. Daarnaast werden er een aantal online opleidingen gevolgd door individuele medewerkers zoals Word Press, sociaaljuridische actualiteit, veiligheid en awareness voor de nieuwkomers, pers en sociale media… Verschillende medewerkers volgden online lezingen en colloquia over de Holocaust, mensenrechten en museologie.
De coronacrisis heeft ook het werkritme van het personeel veranderd. Door de sluiting van het museum en het verbod voor scholen om uitstappen te organiseren, was de directie genoodzaakt om het personeel voor een deel op technische werkloosheid te zetten. Ook de gidsen ondervonden hinder door deze situatie. Zij konden in 2020 amper rondleidingen geven.
Voor de meeste medewerkers was het de regel om thuis te werken. Vergaderingen en evenementen verliepen grotendeels online. Om de sociale contacten tussen collega’s toch op één of andere manier te behouden, werden (online) teammomenten georganiseerd. Daarnaast werd geïnvesteerd in het HR-loopbaanbeleid (wervingsproces, prestatiemanagement, vormingen en opleidingen, en een persoonlijk ontwikkelingsprogramma).
Kazerne Dossin kon voor werkjaar 2020 rekenen op de structurele ondersteuning van de Vlaamse Overheid. De Nationale Loterij zette haar steun verder voor het onderhoud van het Belgische paviljoen in het Auschwitz museum. De tijdelijke tentoonstelling #FakeImages, die wegens COVID-19 pas begin 2021 opende, kon alvast rekenen op de steun van de International Holocaust Remembrance Alliance, de Nationale Loterij, de Stichting van het Jodendom van België en AWDC. Projectfinanciering via Europa was er voor de RETHINK -en EHRI-projecten. Het project Auschwitz.camp kreeg verder vorm met steun van de Vlaamse Overheid en de Claims Conference.
Achttien sympathisanten vernieuwden in 2020 hun vriendschap of startten hun engagement.
Daarnaast kon Kazerne Dossin in 2020 rekenen op financiële donaties van particulieren en families van slachtoffers.
Zoals de voorbije jaren gaf de security manager een opleiding veiligheid aan de nieuwe medewerkers. Deze bestaat uit een individuele rondleiding doorheen de gebouwen en vervolgens een introductie over de cyber- en menselijke aspecten van veiligheid. Verder onderhielden we in samenwerking met verschillende externe partners onze veiligheidsstructuur.
Alle realisaties uit 2020 konden enkel tot stand komen door de gemotiveerde inzet van alle medewerkers, gidsen, vrijwilligers en stagiairs van Kazerne Dossin.
Ook alle leden van de Raad van Bestuur en Algemene Vergadering vormen een onmisbare schakel in de werking van Kazerne Dossin.
Kazerne Dossin dankt daarnaast haar partners, sponsors en steunende vrienden. Speciale dank gaat ook uit naar de familieleden en vrienden van slachtoffers voor hun donaties en schenkingen.
De werking van Kazerne Dossin
Vlaamse overheid : Werkingssubsidie
Stad Mechelen : Werkingstoelage
Specifieke projecten
Auschwitz.camp : Vlaamse overheid Project herdenking WO II, Claim Conference (Conference on Jewish Material Claims Against Germany)
Belgisch Paviljoen Auschwitz : Nationale Loterij
Digitale ontsluiting archieven : Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Actiris
Bijzonder Comité van Herinneringseducatie : Vlaams Ministerie van Onderwijs
What’s New App : Koning Boudewijnstichting
Voorbereiding #FakeImages : Nationale Loterij, Stichting van het Jodendom van België, Antwerp World Diamond Center, International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA), Mémorial de Caen
Vernieuwd memoriaal : Vlaamse overheid, de vrienden van het Joods Museum van Deportatie en Verzet,Stichting van het Jodendom van België, Foundation Simon & Lina Haïm, Foundation Ruth et Willy Berler, Antwerp World Diamond Center, Grootoosten van België
EHRI : Horizon2020 programma van de Europese Commissie
Rethink : Erasmus+ programma van de Europese Commissie
Kazerne Dossin is bijzonder erkentelijk voor volgende schenkingen aan het onderzoekscentrum: schenking familie van Velzen-Viskoper met dank aan Cicilia van Velzen, schenking Gittel Eisner met dank aan Deborah Herz-Cohn en Gitta Pegt-Herz, schenking Aronsfrau-Hollander met dank aan Mathieu Magnée, schenking familie Altenhaus-Wieselman met dank aan Linda Peck, schenking familie Treitler met dank aan Marie Treitler, schenking Huguette De Molenaer, schenking Geert Dobbelaere, schenking medaille met dank aan Marcel Berkovitch, schenking familie Figowitz-Hoch met dank aan Carole Kaufman en familie, schenking Lucy Mandelbaum-Lipiner, schenking VRT – Kinderen van de Holocaust, schenking Anna-Grunfeld-Landau, schenking Fernand Van Heuverswijn, schenking M. Dikmans, schenking prof. emer. P. Vanden Abeele, schenking familie Rozenblum-Suknik met dank aan David Rozenblum, schenking Patricia Ramet, schenking familie Awret-Spicker met dank aan Uziel Awret, schenking Herta Frucht met dank aan Luc Boeva, schenking Guido Dekeyser, schenking M. Malfliet, schenking Hans Citroen, schenking familie Ehrenfeld met dank aan Guy Bosmans en Peter Van Hoecke, schenking familie Dutkiewicz-Wagner met dank aan Patrick Dutkiewicz, schenking vzw Het Ondergedoken Kind. Kazerne Dossin dankt alle onderzoekers, familieleden en vrienden van gedeporteerden die foto’s voor de portrettenmuur ter beschikking stelden.
Kazerne Dossin dankt volgende personen en instellingen voor hun bibliotheekschenkingen: Guy Embrechts, Ward Adriaens, Cheryl Halpern, Cyriel Gladines, Hendrik Conscience Bibliotheek.
